Trong bối cảnh cả đất nước đang thực hiện đổi mới toàn diện, hiện thực hóa quyết tâm chuyển mình theo các quyết sách của Đảng và Nhà nước. Luật Đấu thầu sửa đổi, bổ sung số 90/2025/QH15 đã chính thức có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, thay thế các quy định tại Luật Đấu thầu 2023 và các luật sửa đổi trước đó. Luật Đấu thầu 2025 không thay thế hoàn toàn Luật Đấu thầu 2023 mà chỉ điều chỉnh, bổ sung những điểm mới nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, nhất là trong bối cảnh cải cách hành chính và đổi mới đất nước. Những thay đổi quan trọng trong Luật Đấu thầu 2025 có thể kể đến như sau:
1. Bãi bỏ quy định về gói thầu của doanh nghiệp nhà nước
- Khoản 2 Điều 1 được bãi bỏ theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 1 Luật số 90/2025/QH15, nội dung khoản này:
Hoạt động lựa chọn nhà thầu để thực hiện:
a) Các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ;
b) Gói thầu trang bị cơ sở vật chất - kỹ thuật, máy móc, thiết bị hỗ trợ phát triển khoa học và công nghệ từ quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp nhà nước;
- Điều 1, Khoản 2 của Luật Đấu thầu 2025 đã bãi bỏ quy định về các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có 100% vốn điều lệ do nhà nước nắm giữ. Trước đây, các dự án này bắt buộc phải tuân thủ các quy định của Luật Đấu thầu. Tuy nhiên, với sự thay đổi này, các doanh nghiệp nhà nước sẽ có thể áp dụng các quy định riêng của đơn vị mình hoặc theo Luật Đấu thầu nếu họ lựa chọn. Đây là thay đổi rất lớn cho hoạt động mua sắm, đầu tư dự án của doanh nghiệp nhà nước. Lâu nay câu chuyện này rất nhiều doanh nghiệp lúng túng do hoạt động sản xuất kinh doanh rất cần linh hoạt, nắm bắt cơ hội nhưng nếu phải áp dụng đúng theo Luật Đấu thầu do có độ trễ thời gian và thủ tục dễ đánh mất cơ hội hoặc làm giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp
2. Bỏ vai trò của bên mời thầu, giảm cấp trung gian
- Trước khi có Luật Đấu thầu 2025, quá trình đấu thầu có sự phân vai giữa các bên như chủ đầu tư, bên mời thầu, tổ chuyên gia, và tổ thẩm định, làm tăng thủ tục hành chính, gây tốn thời gian và nhân lực cho các đơn vị thực hiện. Việc loại bỏ vai trò của bên mời thầu là một sự thay đổi mang tính cải cách lớn, giúp giảm cấp trung gian và tối ưu hóa quy trình đấu thầu.
- Thực tiễn hoạt động có rất nhiều đơn vị quy mô nhỏ những vẫn phải "phân vai" người đứng vai chủ đầu tư, người đứng vai bên mời thầu, rồi còn tổ chuyên gia, tổ thẩm định. Điều này không đi vào thực chất của vấn đề, mang nặng tính hành chính, do đó nội dung này khá phù hợp với xu thế tinh gọn bộ máy, thủ tục hành chính hiện nay.
3. Giao quyền cho Chính phủ về các vấn đề linh hoạt trong đấu thầu
- Một trong những điểm nổi bật của Luật Đấu thầu 2025 là việc giao cho Chính phủ quyền quyết định các vấn đề quan trọng trong công tác đấu thầu, đặc biệt là về các hình thức như Chỉ định thầu, Chào hàng cạnh tranh và thời gian lựa chọn nhà thầu. Trước đây, những thay đổi về các vấn đề này phải trải qua một quá trình dài đợi sửa đổi, bổ sung trong các văn bản luật. Tuy nhiên, theo quy định mới, Chính phủ có thể tự quyết định các thay đổi này một cách linh hoạt và kịp thời mà không phải chờ đợi quá trình soạn thảo, lấy ý kiến và phê duyệt của Quốc hội.
- Việc này giúp việc điều chỉnh các hạn mức, thời gian và phương thức đấu thầu trở nên nhanh chóng và phù hợp hơn với thực tế. Các chính sách đấu thầu có thể thay đổi theo từng giai đoạn mà không phải chờ đợi sửa đổi luật, từ đó cải thiện khả năng phản ứng nhanh trong bối cảnh kinh tế và công nghệ thay đổi liên tục.
4. Nghị định hướng dẫn
- Luật Đấu thầu 2025 đã có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, Nghị định hướng dẫn cụ thể là Nghị định số 214/2025/NĐ-CP ngày 04 tháng 8 năm 2025. Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký, thay thế Nghị định số 24/2024/NĐ-CP ngày 27 tháng 02 năm 2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thẩu (đã được sửa đổi, bổ sung theo Nghị định số 115/2024/NĐ-CP 181 ngày 16 tháng 9 năm 2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất và Nghị định số 17/2025/NĐ-CP ngày 06 tháng 02 năm 2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu);
5. Những thay đổi khác
- Cải cách hệ thống đấu thầu công nghệ cao: Luật Đấu thầu 2025 đã cụ thể hóa các quy định liên quan đến đấu thầu đối với các gói thầu có yêu cầu kỹ thuật cao, công nghệ tiên tiến hoặc thuộc danh mục công nghệ chiến lược. Điều này nhằm thúc đẩy sự phát triển của công nghệ trong các dự án đầu tư công.
- Phân cấp mạnh mẽ cho các đơn vị, địa phương: Luật 2025 tiếp tục phân cấp cho các đơn vị địa phương và các cơ quan chức năng trong việc tự quyết định các quy trình đấu thầu, giảm bớt sự can thiệp của cấp trung ương. Điều này giúp các đơn vị có thể xử lý nhanh chóng, linh hoạt hơn với các gói thầu đặc thù.
THANH TRA - PHÁP CHẾ