Luật Công đoàn sửa đổi (Luật Công đoàn 2024, số 50/2024/QH15) đã được Quốc hội Việt Nam thông qua và có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2025.
Luật này có nhiều điểm mới quan trọng nhằm tăng cường bảo vệ quyền lợi của người lao động và nâng cao hiệu quả hoạt động của công đoàn. Một số điểm mới nổi bật bao gồm:
- Mở rộng đối tượng gia nhập và hoạt động công đoàn:
- Người lao động Việt Nam có quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn, bao gồm cả người làm việc không có quan hệ lao động (thông qua tổ chức nghiệp đoàn cơ sở).
- Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên được gia nhập và hoạt động công đoàn tại công đoàn cơ sở.
- Tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp (được thành lập và hoạt động hợp pháp) có quyền gia nhập Công đoàn Việt Nam.
- Bổ sung và cụ thể hóa các hành vi bị nghiêm cấm:
- Quy định rõ ràng hơn các hành vi bị nghiêm cấm, đặc biệt là các hành vi phân biệt đối xử đối với người lao động, cán bộ công đoàn (ví dụ: yêu cầu tham gia/không tham gia công đoàn để được tuyển dụng, sa thải/kỷ luật vì hoạt động công đoàn...).
- Bổ sung các hành vi bị cấm liên quan đến việc đóng, quản lý, sử dụng kinh phí công đoàn (như không đóng, chậm đóng, đóng không đúng mức/số lượng, sử dụng không đúng quy định).
- Quy định cụ thể hệ thống tổ chức Công đoàn Việt Nam:
- Xác định rõ ràng "Công đoàn Việt Nam" với "Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam" (Tổng Liên đoàn là cấp trung ương).
- Hệ thống tổ chức thống nhất gồm 4 cấp: cấp trung ương, cấp tỉnh/ngành trung ương và tương đương, cấp trên trực tiếp cơ sở, cấp cơ sở.
- Bổ sung nguyên tắc tổ chức và hoạt động:
- Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam là "hợp tác, phối hợp với người sử dụng lao động, đồng thời bảo đảm tính độc lập của tổ chức Công đoàn".
- Tăng cường quyền và trách nhiệm của Công đoàn:
- Bổ sung quyền giám sát, phản biện xã hội của Công đoàn đối với các dự thảo văn bản pháp luật, quy hoạch, kế hoạch liên quan đến quyền lợi của đoàn viên, người lao động.
- Cụ thể hóa hơn các hoạt động chăm lo, bảo vệ quyền lợi, bao gồm cả việc đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, công trình văn hóa, thể thao để phục vụ đoàn viên, người lao động.
- Quy định về Kinh phí Công đoàn:
- Duy trì mức đóng kinh phí công đoàn là 2% nhưng bổ sung các trường hợp miễn, giảm, tạm dừng đóng kinh phí công đoàn (cho doanh nghiệp giải thể, phá sản, hoặc gặp khó khăn kinh tế/bất khả kháng).
- Bổ sung quy định về trách nhiệm Kiểm toán nhà nước định kỳ kiểm toán việc quản lý và sử dụng tài chính công đoàn.
- Đảm bảo đối với cán bộ công đoàn không chuyên trách:
- Người sử dụng lao động không được đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với cán bộ công đoàn không chuyên trách nếu không có ý kiến bằng văn bản của công đoàn cấp trên trực tiếp.
THANH TRA - PHÁP CHẾ